Już kończą się
czasy bezkarnego łamania praw autorskich w Internecie. Znalazł się projekt
ustawy, która grozi oszustom dosyć dotkliwymi karami. Mimo iż ten pomysł podoba
się prawnikom i przedsiębiorcom, dominuje obawa, że szanse na skuteczną walkę z
piratami są raczej niewielkie. We wszelkich sprawach dotyczących Internetu
stosuje się przepisy prawa autorskiego, które opisuje Ustawa z dnia 4 lutego
1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Przedmiotem prawa autorskiego
jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony
w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu
wyrażenia" - stwierdza w artykule pierwszym ustawa z dnia 04 lutego 1994
r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. nr 24 poz. 83). W art. 1 ust.
2 ustawy, przedmiot prawa autorskiego doprecyzowano, zaznaczając, iż w
szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
- wyrażone
słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie,
publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe),
- plastyczne,
- fotograficzne,
- lutnicze,
- wzornictwa
przemysłowego,
- architektoniczne,
architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,
- muzyczne
i słowno-muzyczne,
- sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i
pantomimiczne,
- audiowizualne (w tym wizualne i audialne).
Pod ochroną prawa autorskiego
pozostaje także, "opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie,
przeróbka, adaptacja ". Ponadto, w myśl art. 3, "zbiory, antologie,
wybory, bazy danych są przedmiotem prawa autorskiego, nawet jeśli zawierają nie
chronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma
twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystanych utworów".
Spod ustawowej
ochrony wyraźnie wyłączono akty normatywne urzędowe dokumenty, materiały, znaki
i symbole, opublikowane opisy patentowe i ochronne oraz "proste informacje
prasowe".
Autorskie
prawa osobiste to przede wszystkim prawo:
- do
autorstwa utworu,
- do
ochrony jego integralności,
- decydowania
o pierwszym upublicznieniu utworu,
- nadzoru
nad sposobem korzystania z utworu.
1. Zasady
pobierania publikacji.
Bez zgody
autora stron, właściciela praw autorskich i zarazem ich wydawcy w Internecie
żadna część tej publikacji nie możne być przechowywana w systemach wyszukiwania
lub przekazywana w żadnej formie i żadnymi środkami elektronicznymi,
mechanicznymi, za pośrednictwem fotokopiarek czy w inny sposób, poza zakresem
wynikającym z dozwolonego użytku chronionych utworów.
Zamieszczenie całego artykułu
jest możliwe tylko za zgodą autora. Domyślnie takiej autor zgody nie udziela.
Zgodę taką można w uzasadnionych przypadkach uzyskać kontaktując się z autorem.
Bez zgody autora jest to zawsze naruszenie prawa autorskiego, nawet gdy nie
wiąże się z uzyskiwaniem korzyści materialnych. Osiąganie korzyści może wpłynąć
na wysokość i formę odszkodowania przyznawanego przez sąd, ale nie zmienia to
samego faktu złamania praw autorskich. Już przy samym rozpowszechnianiu bez
zezwolenia może ucierpieć wartość handlowa oryginału, jakakolwiek by ona
wcześniej nie była...
2. Pobieranie
ilustracji.
Elementy
graficzne stworzone przez autora dla potrzeb serwisu i ilustracje, w tym zrzuty
ekranu, również nie mogą być wykorzystywane bez zgody autora. Również domyślnie
takiej autor zgody nie udziela.
Umieszczając na swojej stronie
obrazki i downloady (pliki do ściągnięcia) narusza się prawo ale nie we
wszystkich przypadkach. Jeśli umieszcza się na swojej stronie cudze obrazki:
tapety, gify animowane i inne, które ktoś przygotował po to, aby wzbogacić
swoją stronę narusza się prawa autorskie i łamie się prawo.
Jednak nie ma mowy o naruszaniu
prawa, jeśli te obrazki pochodzą ze stron, rozpowszechniających darmowe grafiki
na strony WWW, takie obrazki każdy może zamieszczać na swojej stronie.
Jeśli podoba się unikalna grafika
na czyjejś stronie - zamiast po prostu ściągać ją i zastanawiać się, czy nie
narusza się prawa – trzeba napisać mail-a do jej autora i zapytać, czy może
udostępnić swoje grafiki.
Podobnie jest w przypadku innych
plików - np. niewielkich programów, czy dodatkowych misji do gier. Jeśli są one
opisane jako czyjaś własność albo po prostu zabiera się je z czyjejś strony,
choć nie ma tam mowy o tym, że program jest darmowy – narusza się prawo
autorskie. Jeśli natomiast plik można powielać i rozpowszechniać – wtedy
wszystko jest w porządku.
3. Ochrona
informacji prasowych.
Zgodnie z
prawem autorskim ochronie nie podlegają proste informacje prasowe, rozumiane
jako same informacje, bez komentarza i oceny ich autora. Autor rozumie to jako
możliwość wykorzystywania informacji z zamieszczonych w serwisie tekstów, ale
już nie kopiowania całości lub części artykułów.
4. Brak
anonimowości i koniec bezkarności
W przypadku
złamania prawa autorskiego nikt nie pozostaje anonimowy. Pozwala to na
zmniejszenie poczucia bezkarności w przypadku plagiatów. Można zauważyć z
jakiej przeglądarki korzysta użytkownik, w jakim systemie pracuje. Można też
określić jego adres IP, identyfikujący komputer i przyporządkowaną mu domenę.
Można nawet sprawdzić w jakiej rozdzielczości pracuje monitor. Na podstawie IP
i domeny, można zlokalizować komputer, a dostawca Internetu ma obowiązek
zarchiwizować (zalogować) każdą akcję w sieci (przeglądanie jakiejkolwiek strony,
umieszczanie jakiejkolwiek strony w Internecie) i w razie nakazu, przedstawić
te dane prokuraturze.
5. Dozwolonego
użytek.
W prawie
autorskim istnieje pojęcie dozwolonego użytku. Polega on na wykorzystaniu
krótkiego fragmentu dzieła z podaniem jego autora i źródła - czyli
zamieszczaniu cytatów. Wolno więc cytować framenty artykułów z serwisu, z
podaniem źródła
...na sposób hipertekstowy, na
przykład:
Jarosław Zieliński, Etykieta
sieciowa, Winter.pl, 23 grudnia 1997.
(podawany jest więc kolejno
autor, tytuł artykułu i odnośnik do niego, tytuł serwisu i odnośnik do niego,
data ostatnich zmian w momencie tworzenia źródła - bo artykuł może się później
zmieniać)
6. Działania prawne.
Plagiaty w
Polsce podlegają karze grzywny, ograniczenia wolności, albo pozbawienia
wolności do lat 3 - są ścigane nie tylko z powództwa cywilnego.
Plagiat jest ścigany przez
prokuratora z powództwa karnego - osoby które go popełniają, są w krótkim
czasie wzywane do sądu i przesłuchiwane przez prokuratora, a sprawy toczą się
szybko, a nie ciągną się latami.
Dotyczy to wszystkich osób
zamieszanych w proceder.
7. Skutki i
konsekwencje prawne plagiatów rozpatrywane na podstawie Praw Autorskich i
Kodeksu Karnego.
- Notarialne zabezpieczenie
dowodów - stron internetowych. Od tego momentu można już nawet i usunąć stronę,
ale i tak pozostają dowody przestępstwa.
- Uzyskiwanie danych firmy z IP
i domeny - po ok. 5 minutach poznanie imienia, nazwiska, formy prowadzenia
działalności, telefonu, adresu zamieszkania.
- Przekazanie dowodów
prawnikowi
- Otrzymanie nakazu
zabezpieczenia logów przez właściciela serwera - jeżeli tego nie zrobi lub
ostrzeże, będzie sądownie odpowiadał za współudział.
- Otrzymanie pisma z propozycją
ugody
- Jeżeli ugoda nie zostanie
przyjęta niezwłocznie rozpoczynane są działania prawne